## Antibiyotik Direncine Karşı Çığır Açan Buluşa 8 Milyon Sterlinlik Ödül
Türk bilim insanı Özden Baltekin’in de yer aldığı bir ekip, İngiltere’de 8 milyon sterlinlik prestijli Longitude (Boylam) Ödülü’ne layık görüldü. 10 yıl boyunca fark yaratacak bir buluşu bekleyen ödül, ekibin geliştirdiği antimikrobiyal direnç testine verildi. Bu test, idrar yolu enfeksiyonlarının bakteri kaynaklı olup olmadığını belirleyerek doğru antibiyotik tedavisinin seçilmesini sağlıyor ve gereksiz antibiyotik kullanımını önlüyor.
Testin en önemli özelliği, geleneksel yöntemlere göre 45 dakika gibi kısa bir sürede sonuç vermesi. Bu da hızlı teşhis ve doğru tedaviyle antibiyotik direncinin yayılmasının önlenmesine katkı sağlayacak. Baltekin, testin başarısını nanoçip teknolojisiyle tek bir bakterinin gelişimini gözlemleyebilmelerine bağlıyor.
“Herkes bakterilerin sayısını saymaya çalışırken biz boyunu ölçüyoruz,” diyen Baltekin, testin gereksiz antibiyotik kullanımını azaltmanın yanı sıra doğru antibiyotiği hızlı bir şekilde belirlemeye de olanak sağladığını vurguluyor.
Sysmex Astrego şirketi tarafından Avrupa’da piyasaya sürülen test, 250’den fazla başvuru arasından seçilmiş ve antibiyotik direncine karşı “çığır açıcı nitelikte” olarak değerlendirilmiş.
Longitude Ödülü, Nobel Ödülleri’nin yaklaşık 10 katı bir maddi değere sahip ve tarihlerinde ikinci kez veriliyor. Ödülün amacı, buluşun desteklenerek geliştirilmesini sağlamak. 1714 yılında kabul edilen “Boylam Kanunu” ile bu ödül, denizciliğin en büyük sorunu olan “boylam belirleme”yi çözebilecek kişiye verileceği açıklanmıştı. 2014 yılında, “antimikrobiyal direnç” konusu kamuoyu tarafından seçilerek Longitude Ödülü’nün teması olarak belirlenmişti.
İlaçlara karşı dirençli enfeksiyonlar her yıl 1 milyondan fazla insanın ölümüne neden oluyor. Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre 2019 yılında 1 milyon 270 bin kişi doğrudan antimikrobiyal dirençten, 4 milyon 950 bin kişi ise bağlantılı sebeplerden hayatını kaybetti. Bu durum, “sessiz pandemi” olarak tanımlanıyor.
Baltekin’in liderliğindeki ekibin geliştirdiği test, antibiyotik direncinin yayılmasına karşı önemli bir adım olarak değerlendiriliyor. Ödül, bu çalışmanın desteklenmesi ve yaygınlaştırılması için önemli bir fırsat sunuyor.